راه مقدس

سجاد باش تا آزاد شوی

 

وقتی سرریز می شوی؛ وقتی جانت به لبت می رسد؛ وقتی کم آورده ای و به دنبال راه چاره ای؛ به خاک بیُفت، سر بر زمین بسای و خودت را بیشتر از هر وقتی به آغوش سجاده ات بسپار؛ سجده، آرامت می کند؛ خالی می شوی، از هرچه غم و اندوه و ناآرامی است تهی می گردی؛ گویی که باری فیل افکن را از شانه ات برداشته اند؛ سجود، ویرانۀ وجودت را آباد می کند؛ سجدۀ نیازمندانه بر درگاه بی نیاز، پروازت می دهد؛ چنان رها می گردی که هیچ کس چنان تجربه ای از مفهوم بلند آزادی نداشته باشد؛ سجاد باش تا آزاد شوی...

 

سجده، روی بر خاک نهادن و دل از خاک بر داشتن است و سجود، تجلی دلبستگی به خدا و دل بریدن از غیر او.

سجده، خنجر زدن بر قلب شیطان و شیطان صفتان است و سجود، اعلامیه برائت از ابلیس و ابلیسیان.

سجده، خاکساری مخلوق در مقابل خالق است و سجود، ناچیز-پنداری عبد در برابر معبود.

سجده، رها شدن از قیود غیر الهی است و سجود، آزادی از غل و زنجیر بردگی نفس.

سجده، منتهای عبادت فرزندان آدم است و سجود، نزدیک ترین حالت بنده به خدا.

سجده، زبان گویای شُکر است و سجود، فعل پسندیده سپاس.

سجده، گذرگاه رأفت است و سجود، منزلگاه سعادت.

سجده، حکمت فزا است و سجود، حجاب شکن.

سجده، سوز مدام است و سجود، سازندۀ تام.

سجده، عاشقی است و سجود، وصال.

 

سجده در لغت به معنای فروتنی و تذلل است، بنابر این معنای سجده در تمام موجودات از جمادات، نباتات، حیوانات، کرات آسمانی، انسان و جن و فرشتگان روشن خواهد شد، چون همه در برابر خداوند عزیز و با عظمت، خاضع و ذلیل هستند. اما فرقی که می توان میان انسان و جن و فرشتگان با غیر آنان تصور کرد این است که سجده در این مکلفین، اختیاری و تشریعی است و در غیر آنها، بی اختیار و تکوینی می باشد.

سجده در برابر پروردگار جهان، موضوعی است فطری و طبیعی. فطرت، اقتضا می کند که هر منعم از ولی نعمت خود سپاسگزار باشد و چون خدای سبحان خالق و ولی نعمت همه موجودات است، همه موجودات در برابر او فطرتا طالب عبادت و خضوع و خشوع و سجودند، مگر آنکه در اثر گناه و غفلت، از فطرت خویش فاصله گرفته و افسار خود را به دست نفس اماره داده باشند.

- خداوند متعال در سوره نحل، آیه 50 فرموده است: و برای خدا سجده می نماید آنچه در آسمانها و آنچه در زمین است از جنبنده و فرشتگان و حال اینکه آنها تکبر نمی ورزند.

- آیه 19 سوره حج می فرماید: آیا نمی بینی که برای خداوند سجده می کنند هر که در آسمانها و هر که در زمین است، و آفتاب، ماه، ستارگان، کوهها، درخت، جنبندگان و بیشتر مردم و اما بسیاری از مردم عذاب بر آنها سزاوار است.

- خداوند قادر حکیم در آیه 34 سوره بقره نیز می فرماید: و هنگامی که ما برای فرشتگان گفتیم برای آدم سجده کنید همه فرشتگان سجده کردند جز ابلیس که ابا کرد و تکبر ورزید و از کفار گردید.

- در خصوص انسان، سوره حج، آیه 77 می فرماید: ای افرادی که ایمان آورده اید، رکوع کنید و سجده نمایید و پروردگار خود را عبادت بنمایید.

- آیه 29 سوره فتح، صفات یاران پیامبراکرم(ص) را بازگو کرده و می فرماید: پیوسته آنها را در حال رکوع و سجود می‏ بینی، آنها همواره فضل خدا و رضای او را می‏ طلبند، نشانه آنها این است که در صورتشان از اثر سجده نمایان است.

- آیه 112 سوره توبه، صفات مومنین را بیان می کند و می فرماید: رکوع کنندگان، سجده کنندگان...

 

در تحقیقات علمی و نظریات برخی کارشناسان علم طب و روانشناسی گفته شده: «سجده نیز ستون مهره‌های بدن را تقویت کرده و دردهای سیاتیک را آرام می‌کند. سجده همچنین باعث افزایش جریان خون در سر شده که این امر با تغذیه این غدد باعث حفظ شادابی، زیبایی و طراوت پوست می‌شود. سجده باعث آسودگی و آرامش در فرد شده و عصبانیت و اضطراب را تسکین می‌دهد.»

موضوع سجده و بسیاریِ آن و طول دادنش از عباداتی است که بسیار به آن سفارش شده و حتی بالاترین وظایف و برترین عبادات دانسته شده است.

امام صادق(ع) درباره این‌که چرا دعا کردن در سجده توصیه شده است؟ در پاسخ به سعید بن یسار که پرسید: در حال رکوع دعا کنم یا سجود، فرمودند: «آری، در حال سجود دعا کن؛ زیرا نزدیک‌ترین حالت بنده به خداوند حالت سجده است. در آن حال برای دنیا و آخرتت به درگاه خداوند عزوجل دعا کن»(بحارالأنوار، 85/ 131/ 6 - منتخب میزان الحکمة، 264)

پیامبر خدا(ص) نیز درباره اثرات سجده طولانی، فرمودند: «اگر می‏‌خواهی خداوند تو را با من محشور فرماید در پیشگاه خدای واحد قهّار سجده طولانی کن»(بحارالأنوار، 85/ 164/ 12 - منتخب میزان الحکمة، 264)

همچنین امام صادق(ع) در این زمینه فرمودند: «گروهی خدمت رسول خدا(ص) آمدند و عرض کردند: ای رسول خدا، در برابر پروردگارت بهشت را برای ما ضمانت کن. رسول خدا(ص)فرمود: به شرط آن که شما نیز با سجده‏‌های طولانی مرا یاری دهید»(امالی طوسی، 664/ 1389 - منتخب میزان الحکمة، 264)

در روایتی از امام صادق(ع) نیز اثرات سجده کردن بر تربت امام حسین(ع) سوال شد که فرمودند: «سجده کردن بر تربت حسین علیه‏‌السلام حجاب‌های هفتگانه را می‏‌شکافد»(بحارالأنوار، 85/ 153/ 14 - منتخب میزان الحکمة، 266)

امام علی(ع) در حدیثی می‌فرمایند: «اگر نمازگزار می‏‌دانست که چه هاله‏‌ای از جلالتِ خدا او را فرا می‏‌گیرد، دوست نداشت که سر از سجده‏‌اش بر دارد»(الخصال، 632/ 10 - منتخب میزان الحکمة، 326)

 

این تصور که سجده تنها در نماز است، بیگمان اشتباه می باشد؛ چراکه سجده های متعددی وجود دارد که سفارش اکید درباره آنها صورت گرفته؛ مانند سجده شکر، که هر زمان بنده به یاد نعمتی افتد سزاوار است که سجده کند و شکر آن نعمت را به این طریق انجام دهد و بالاترین سجده شکر، سجده ای است که انسان بعد از نماز به جا می آورد. کمترین چیزی که در سجده گفته می شود، سه بار «شکراً شکراً» یا «شکراً لِله» یا «الهی العفو» و مانند آن می باشد؛ اگرچه بدون ذکر هم سجده محقق خواهد شد.

امام صادق(ع) درباره سجدۀ شُکر می فرمایند: «سَجدةُ الشُکرِ واجِبَةٌ عَلى کُلِّ مُسلِمٍ تُتِمُّ بِها صَلاتَکَ و َتُرضى بِها رَبَّکَ وَ تُعجِبُ المَلائِکَةَ مِنکَ......» سجده شکر بر هر مسلمانى واجب است، با آن نمازت را کامل و پروردگارت را خشنود مى سازى و فرشتگان را به شگفتى مى آورى. به درستی که بنده زمانی که نماز می خواند و سپس سر بر سجده شکر می نهد، پروردگار حجاب های موجود میان بنده و فرشته ها و ملائک را می گشاید و می گوید: ای ملائکه من! به بنده ام بنگرید. واجبم را به جای آورد و عهدم را برای من تمام نمود، سپس برای من نسبت به آنچه که برایش نعمت نموده ام، سجده شکر به جا آورد. ای فرشتگان من! برای او از نظر شما چه چیزی در نزد من وجود دارد؟

پس ملائکه می گویند: ای پروردگار ما! رحمت تو. پس پروردگار می فرماید: سپس برای او چیست از پاداش؟ می گویند: ای پروردگار ما! بهشت تو. سپس پروردگار می فرماید: برای او دیگر چیست؟ می گویند: ای پروردگار ما! کفایت مهم هایش. پس پروردگار باز می فرماید: سپس برایش چیست؟

امام علیه السلام فرمودند: چیزی از خیر و خوبی ها نماند مگر آنکه ملائکه آن را گفتند. پس خداوند می فرماید: پس از آن دیگر چیست؟ ملائکه می گویند: ای خداوند ما! علمی برای ما نیست و تو آگاهی به همه امور! پروردگار می فرماید: ای فرشتگان من! برایش شُکر می کنم همان گونه که برایم شُکر به جای آورده است و به او روی می آورم با فضلم، و رحمتم را برایش نشان می دهم. (من لا یحضره الفقیه ج1 ، ص333 ، ح979 - تهذیب الاحکام ج2، ص110، ح183)

 

حالات پیامبران و اولیای الهی، پیشوایان مذهبی و ائمه اطهار این نکته را یادآوری می کند که بسیار سجده کردن از صفات بارز انسان مومن است. سجده های مولی‌الموحدین امیرالمومنین امام علی بن ابیطالب(ع) هر موحدی را حیران می سازد؛ سجده های زین‌العابدین، سید‌الساجدین امام علی ابن الحسین(ع) هر ساجدی را متحیر می کند؛ و سجده های باب الحوائج امام موسی بن جعفر(ع) هر عابدی را بهت زده می نماید.

در میان اهلبیت(ع) زیادی سجده ها و تداوم هر سجده ی امام علی بن الحسین علیه السلام سبب گردید که آن حضرت را «سیدالساجدین» لقب دهند. آنچنانکه نقل است بر اثر این سجده های طولانی و فراوان، پوست پیشانی ایشان زبر شده بود و وجود مبارکشان بارها مجبور به برداشتن پوستهای ستبر ایجاد شده در اثر سجده های بسیار بلند می شدند.

امام باقر(ع) می فرمایند: پدرم هیچ نعمتی را به یاد نمی آورد مگر این که با یاد کردن آن به درگاه خداوند سجده می گذارد. هنگام قرائت قرآن چون به آیه های سجده می رسید، نیز به وقت خطر و احتمال رخداد حادثه ای ناگوار و هم چنین پس از پایان نمازهای فریضه یا هر گاه که موفق می شد خدمتی انجام دهد و میان دو مؤمن را اصلاح کند، سر به سجده می گذاشت و خداوند را سپاس می گزارد.(اعلام الورى، ص 256)

یکی از خدمتکاران حضرت سجاد(ع) می گوید: روزی مولایم به سوی صحرا رفت و من همراه او بودم. در گوشه ای از صحرا به عبادت پرداخت. به هنگام سجده، سر را بر سنگ های ریز و درشت می نهاد و با گریه و تضرّع خدا را یاد می کرد. کوشیدم تا صدای حضرت را بشنوم. آن روز شمردم که امام در سجده ی خویش هزار مرتبه گفت: «لااله الااللّه حقا حقا، لااله الاّاللّه تعبّدا و رقّا، لااله الااللّه ایمانا و تصدیقا».چون امام از سجده سر برداشت، صورت و محاسن او به اشک هایش آغشته بود.(احقاق الحق، ج12، ص26)

راوی می گوید امام سجاد(ع) را دیدم که سرگرم عبادت و مناجات با پروردگار بود. وقتی به نماز می ایستاد، رنگ چهره اش گاه زرد و گاه گلگون می گشت. بیم از خدا در اندامش متجلی بود و چنان نماز می گزارد که گویی آخرین نماز اوست. چون به سجده می رفت، تا دیر زمان در سجده می ماند و چون سر بر می داشت، قطرات عرق بر بدنش جاری بود. هماره تربت سیدالشهداء علیه السلام همراه داشت و جز بر آن پیشانی نمی نهاد.(سیراعلام النبلاء، ج4، ص393ـ394)

دعاها و تعبیرهایی که امام الساجدین(ع) در نیایش با خدا و به ویژه در حال سجده به کار می بُرد، خود در اوج عبودیت و بندگی و معرفت حق بود. از جمله ذکرهای آن امام همام در حال سجده چنین است: «عبیدک بفنائک، مسکینک بفنائک، فقیرک بفنائک، سائلک بفنائک، یسألک ما لا یقدر علیه غیرک»(صحیفه سجادیه - احقاق الحق، ج12، ص23 - اعلام الوری، ص255 - دعائم الاسلام، ج1، ص208)

 

سجاد، کسی است که او را بر طریقی غیر سجده و خشوع در برابر حق نمیشود دید و جز سجود و تذلل به پیشگاه معبود، فعلی از او سراغ نمی توان داشت.

سجاد، کسی است که در خوشی و ناخوشی، بیماری و سلامت، فقر و غنا، وسعت و تنگی، جمعیت و تنهایی، تعریف و تکذیب، همراهی و بی کسی، و... لسان ساجدانه اش به غیر حمد و ثنای صاحب و پروردگار حکیمش مشغول نیست.

سجاد، کسی است که بیمار می شود، شاکر است؛ داغ های کُشنده می بیند، شُکر از زبانش نمی افتد؛ خانه نشینش می کنند، جز به سپاس معبودش مشغول نیست؛ اجازه هیچ تحرکی به وی نمی دهند، با سجده های نورانی و مناجات های عرفانی اش آموزگاری بی بدیل برای حرکت و رشد و کمال می شود.

سجاد، کسی است که در میانۀ طنز تلخ جامعه‌اش از امام‌پنداری، به فریاد خاموشِ شکرگزاری حکیمانه در دل سجده های عابدانه روی می آورد؛ جامعه ای که در وقت خود، یاری حق را ترک کرده و پس از ذبح حقیقت، پشت به پیشوای زنده و راهبر راه‌بلدش می‌کند و به سمت میل دل خویش حرکت نموده و بر اساس تشخیص نفس‌پسند خود عمل می نماید!

سجاد کسی است که وقتی در محاصره‌ جاهلین، متعصبین، منافقین و معاندینی قرار دارد که با لباس حب به حسین بن علی(ع) و اهلبیت عصمت و طهارت(ع) کمر به نابودی حقیقت دین بسته اند و عاشورا و ایام الله دیگر را بهانه نام و نان خود کرده اند و حیله‌گرانه به فکر کسب قدرت سیاسی و ثروت خویش اند، زبان به تبیین راه حق در نیایش های راهگشای قنوت و سجود و... می گشاید.

سجاد کسی است که در عصری که نام حسین(ع) بر زبان‌هاست و اشک از دیدگان مردم برای او جاری است اما فرزند حسین و راه او در تنهایی و غربت به سر می‌برد، خود را به سجده های ظاهری و باطنی، از دنیا و دنیائیان مصون و محفوظ داشته و برای جان‌نثاری در کاروان عشق، تربیت و آماده سازد.

سجاد کسی است که آزادی و آزادگی را در حقیقتِ ذکر و دعا و مناجات و سجود یافته و در دریای راز و نیاز عارفانه و نماز و سجده های عاشقانه و افعال و اعمال عابدانه اش غوطه ور شده و به ساحل امن و آرام شهادت و سعادت ابدی و جاودان رسیده است.

#سجاد_باش_تا_آزاد_شوی

لینک مطلب:

http://rahemoghaddas.blog.ir/post/272