حقوق والدین
حق والدین، از آموزه‌های اخلاقی و دینی در سنّت اسلامی می‌باشد. در آیات قرآن چندین بار به نیکوکاری به والدین سفارش شده است و وَصَّینَا الاْنسانَ بِوالِدَیهِ حُسناً(عنکبوت/8) و وَصَّینَا الاْنسانَ بِوالِدَیهِ إحساناً(اسراء/23)؛ ذکر این سفارش بلافاصله پس از امر به «عبادت خدا» و نهی از «شرک ورزیدن به او»(بقره، آیه ۸۳؛ نساء، آیه ۳۶؛ اَنعام، آیه ۱۵۱؛ اسراء، آیه ۲۳) و نیز مقارنت «سپاسگزاری از پدر و مادر» با «شکرگزاری از خدا» اشْکُرْ لی و لِوالِدَیکَ(لقمان/13و14) از اهمیت والای این آموزه اخلاقی و دینی حکایت دارد که البته در ادیان پیش از اسلام نیز وجود داشته است.
بر اساس روایات معصومین(ع) و به عقیده مفسران، بیان قرآن در عنوان این سفارش به جهت تلاش‌ها و زحمات بی دریغ و همیشگی والدین در به دنیا آوردن، تربیت، و حمایت همه جانبه از فرزند از دوران جنینی کودک تا پایان حیات پدرومادر است. مراقبت از والدین در هنگام بیماری و کهنسالی، مدارا و محبت کردن و آزار نرساندن به ایشان و رفتار مهربانانه در قبال مهرورزی صادقانه و بی منت پدرومادر و دعا نمودن در حقشان چه در زمان حیات و چه پس از مرگشان، از مصادیق حقوق والدین ذکر شده است.
به فرموده امامان(ع) و مفسران و طبق آیه ۱۱۳ سوره توبه، شرط دعای فرزندان در حق پدر و مادر، ایمان والدین است و فرزندان باید دعای خود را مشروط به ایمان والدین سازند یا برای هدایتشان دعا کنند. همچنین اگر والدین بخواهند فرزندانشان را به اموری خلاف رضایت و امر الهی وادارند و از حلالی بازداشته یا به حرامی دعوت یا اصرار ورزند، فرمانبرداری از ایشان، بدلیل تعارض با اطاعت از اوامر خدا، نادرست می باشد.(عنکبوت/8؛ لقمان/13) در هر صورت، التزام به اوامر الهی و رعایت عدل و دفاع از حق، بر رضایت والدین مقدّم است و علاقه و احترام به پدر و مادر نباید موجب شود که فرزندان از مسیر عدل و انصاف و حقیقت خارج شوند،(نساء/135) زیرا خویشاوندان در روز قیامت نمی‌توانند به آنان سودی برسانند.(ممتحنه/۳؛ معارج/۱۲و۱۱؛ عبس/۳۵و۳۴)
پیگیری اندک در میان کتابها و مکتوبات، و جستجوی ساده در فضای مجازی، هر جوینده ای را به مطالب مفصل و بیشماری که در خصوص حقوق والدین نگاشته و گفته شده است، می رساند و خوانندگان محترم می توانند با مراجعه به آن متونِ در دسترس، به نکات بیشتری دست یابند؛ اما آنچه در این مقال به دنبال آن هستیم، تبیین و تشریح اجمالی «حقوق فرزند» است که کمتر بدان پرداخته شده و تا حدود زیادی مغفول مانده است؛ تا جایی که میتوان گفت، متأسفانه به ندرت میتوان در خصوص ابعاد حیاتی و زوایای گوناگون این حقوق بسیار مهم اما جدی‌گرفته‌نشده و به حاشیه‌رفته، مطلب جامع، دسته بندی شده، موشکافانه و کاربردی یافت!
◂◄ بازگشت به صفحه اصلی مطلب «حقوق فرزند»
