پیروی از هوای نفسِ خود یا کسی که او را به دوستی برگزیده ایم، در حقیقت پیمودن مسیری است که آدمی را به قهقرای نیستی و نابودی می کشاند؛ راهی که پیمودنش نشانۀ پرستش مشرکانه و منافقانه خداوند و دشمنی سخت با فلسفه خلقت و سعادت انسان است... «ادامه مطلب»...
هـــوای نفـــس
امام جواد علیه السلام فرمودند:
قَد عاداکَ مَن سَتَرَ عَنکَ الرُشد اِتِّباعاً لِما تَهواه (بحار 78/364 - از کتاب اعلام الدین)
کسی که برای دلخوشی تو، راه هدایت را بر تو پنهان دارد در حقیقت با تو دشمنی کرده است.
٭منظور از کسی که راه هدایت را بر تو پنهان دارد دو چیز میتواند باشد
۱ـ دوست بد
۲ـ هوای نفس
دوست مهربان و دلسوز هر فرد دوستی است که فرد را امر به معروف و نهی از منکر کند و تابع هوای نفس نباشد. فردی که محور گفتار و رفتارش هوای نفس باشد و بر اساس هوای نفس ارتباطات خود با دیگران را برقرار می کند در واقع دشمن است چون او راه و رسم رشد و سعادت را از ما پنهان می دارد و ما را از رشد و کمال و سعادت محروم می سازد.
امام صادق علیه السلام به سفیان ثوری فرمودند:
ای سفیان پدرم مرا به سه چیز سفارش کرده و از سه چیز نهی کرده است اما سفارشات پدرم این بود:
۱ـ هرکس با دوست بد نشیند، سالم نماند
۲ـ هرکس گفتارش را کنترل نکند پشیمان و نادم گردد
۳ـ هرکس به مکان های بد نام رود متهم گردد
گفتم: ای زاده دخت پیامبر پس آن سه چیز که شما را نهی کرده کدام است؟
امام فرمود: مرا از رفاقت با کسی که بر نعمت حسادت کند و در گرفتاری شماتت کند یا نیز از دوستی با فرد سخن چین باز داشت.
منبع: تحف العقول/ترجمه جعفری/صفحه۳۵۵
در حدیث دیگری از امام جواد علیه السلام آمده است:
من اطاع هواه اعطی عدوه مناه (بحار الأنوار - العلامة المجلسی - ج ٧٥ - الصفحة ٣٦٤)
هرکس از هوای نفسش اطاعت و فرمانبرداری کند آرزوهای دشمنش را برآورده است و دشمن خود را کامروا خواهد کرد.
یک اثر دیگر اطاعت از هوای نفس دشمن شادی است یعنی فرمانبرداری از نفس اماره و بردگی هوای نفس زمینه بر آورده شدن آرزوهای دشمن را فراهم می سازد و در نتیجه آنان را به آرزوهایشان می رساند.
دوستی که برای خوشی فرد هرگز از او انتقاد نمیکند و این خوشحالی کوتاه مدت را به بهای پوشاندن راه رشد و سعادت از وی بدست آورده در واقع با او دشمنی کرده است. دوستی که ارتباطش بر مدار اطاعت از هوای نفس گردد ظاهری زیبا دارد ولی در باطن زشت است.
کسی که از هوای نفسش اطاعت کند دشمنانش را به آرزوهایشان رسانده و در آخرت از نعمات بهشت محروم و او را به جهنم می رساند.
کتاب آسمانی توحید برای پیروی از هواهای نفسانی آثار زیانباری ذکر کرده است از جمله:
1. هواپرستی منشأ ظلم و بی‌عدالتی
2. هواپرستی مانع رشد و کمال
3. هواپرستی عامل گمراهی
4. هواپرستی عامل سلب ادراک
5. هواپرستی در تضاد با حق پرستی
ده‌ها آیه، پیروی از هوای نفس را نکوهش نموده و به آثار آن اشاره کرده است. در این جا به عمده‌ترین آثار پیروی از هوای نفس از دیدگاه قرآن می‌پردازیم:
هواپرستی منشأ ظلم و بی‌عدالتی
خداوند به مؤمنان چنین فرمان می‌دهد:
«از هوای [نفس] خویش پیروی نکنید که مبادا از حق منحرف شوید. و اگر زبان خود را به گواهی ناحق بپیچانید یا از گواهی دادن روی برتابید، بدانید که خدا به آنچه می‌کنید آگاه است و کیفرش در انتظار شماست»(نساء 135)
هواپرستی مانع رشد و کمال
خداوند در مورد بلعم باعورا می‌فرماید:
«و اگر می‌خواستیم، با نشانه‌هایی که به او نمایاندیم وی را به جایگاهی بلند بالا می‌بردیم و به قرب خویش می‌رساندیم، ولی نخواستیم، زیرا او به زمین چسبید و به لذت‌های دنیا گرایش یافت و از هوای نفس خود پیروی کرد.» (اعراف 176)
بلعم باعورا دانشمندی از بنی اسرائیل، آگاه به اسم اعظم پروردگار، مستجاب الدعوه و از مؤمنان به حضرت موسی(علیه السلام) بود ولی پیروی از هوای نفس مانع رشد و کمال او شد و قدرت پرواز و عروج را از او گرفت.(مجمع البیان، ج4، ص768)
هواپرستی عامل گمراهی
قرآن مجید خطاب به حضرت داوود (علیه السلام) می‌فرماید:
«ای داوود، ما تو را جانشین خود قرار دادیم؛ [باید خلق و خوی تو همچون خلق و خوی کسی باشد که تو جانشین او هستی]. پس در میان مردم به حق داوری کن و در قضاوت پیروی هوای نفس مباش که تو را از راه خدا منحرف می‌کند»
این آیه شریفه که مقام خلافت حضرت داوود پیامبر(علیه السلام) را در زمین بیان می‌کند به او دستور می‌دهد اکنون که لطف الهی شامل تو شده باید در میان مردم به حق حکم کنی و از پیروی هوای نفس که آسیب یک حکومت است، دوری نمایی، هوای نفس حاکم را از اجرای عدالت و حق محوری باز می‌دارد.
هواپرستی عامل سلب ادراک
خدای متعال می‌فرماید:
«آیا دیدی آن کسی را که معبود خویش را هوای خود قرار داده و با این که حق را شناخته است خدا او را در بیراهه گذارده و بر گوش و دلش مهر نهاده و بر چشمش پرده افکنده است؟ با این وصف، پس از خدا چه کسی او را به راه خواهد آورد؟ آیا درباره این گونه افراد نمی‌اندیشید تا پند بگیرید؟» (جاثیه ، 23)
هواپرستی درک صحیح حقایق را از انسان سلب می‌کند و انسان را تا مرحله مبارزه با خدا و شریک قرار دادن برای او، پیش می‌برد. هوای نفس پرده‌ای بر قوای ادراکی انسان قرار می‌دهد تا حدّی که منکر بدیهیات می‌شود.
هواپرستی در تضاد با حق پرستی
کتاب آسمانی توحید می‌گوید:
«اگر حق پیرو خواهش‌های آنان بود، قطعاً جهان هستی دگرگون می‌شد و آسمان‌ها و زمین و کسانی که در آن‌ها بودند، تباه می‌شدند»(مؤمنون 71)
هوای نفس انسان‌ها بی‌قانون است، اگر حق پیروی هوا و خواسته‌های غیر معقول نفس شد، هرج و مرج عالم را فرا می‌گیرد و جهان آفرینش را دچار فساو از هم گسیختگی می‌کند
چرا پیروی از هوای نفس باعث فروپاشی نظام هستی می‌شود؟
1_ هوا و هوس های مردم متفاوت است و باهم در تقابل اند در نتیجه هرج و مرج به وجود می آید.
2_ خواسته های هوس آلود مردم خواسته هایی است که ثمره ای جز فساد ندارد.
3_ خواسته های هوس آلود مردم یک بعدی است و تنها از یک زاویه می نگرند.
ارسالی مخاطبین:
به قلم «فائزه ارادتی»
لینک کوتاه این مطلب:
https://b2n.ir/64864
آمین
