نیـــت
یکی از مطالبی که در علوم مختلف اسلامی مورد بحث و بررسی قرار می گیرد، نیّت و جایگاه آن در سعادت و اخلاق و اعمال انسان است و به خاطر اهمیِت و جایگاه نیّت، در قرآن کریم و احادیث معصومین(ع) و به تبع آن متون اندیشمندان اسلامی، به دفعات از آن سخن به میان آمده است. «مُخْلِصِینَ لَهُ الدِّینَ»(بینه/5؛ غافر/14و65) دین و راه و روش و اعمال خویش را برای خدا خالص ساختن یا همان اصلاح نیت عبد برای معبود ازلی و ابدی، اصل مهمی است که در یکی از مشهورترین احادیث در باب نیّت، توسط وجود مقدس پیامبر اکرم(ص) مورد توجه و تاکید قرار گرفته است: «إِنَّمَا الأَعْمَالُ بِالنِّیَّاتِ، وَإِنَّمَا لِکُلِّ امْرِئٍ مَا نَوَى» اعمال به نیتها بستگی دارند و با هر کس، مطابق نیتش رفتار می‌شود(منیة المرید، ج1، ص132) تا جایی که بنا بر نقل ملا محمدمهدی نراقی(ره) این حدیث اولین حدیثی است که محدثین به فرزندان خود تعلیم می دهند.(جامع السعادت، ج2، ص244)
از آنجا که در نگاه خالق، نیت مخلوق از انجام یک عمل بسیار مهم است، پس نیت او در واسطه شدن برای بوجود آمدن انسان دیگری، قطعا در کیفیت خلق اثر مستقیم داشته و مبادرت به انجام آن را مستحق پاداش یا جزا می نماید. اینکه زن و مرد، برای چه هدفی و به نیت چه امری قصد تولید فرزند دارند از مسائلی است که همواره در دعا و سلوک انبیا و اولیا مورد توجه دقیق و همیشگی بوده است.
داشتن نیت نیکو و خداپسندانه برای تولید و تکثیر فرزند، مسأله ای است که توجه عملی به آن از حقوق بسیار مهم فرزندان است چراکه بیگمان ماهیت نیت والدین در این خصوص، تاثیر مستقیم بر روی ذات و بستر شکل‌گیری بچه ها داشته و در بوجود آمدن زمینه های رشد و تقرب یا افول و تباعد فرزند نقش بسزایی دارد.
ترغیب به سنگین نمودن زمین به وسیله تسبیحِ تسبیح‌گویان، افزودن به خیل صالحان و پاکان، مباهات نمودن پیامبر(ص) به سایر امم به واسطه کثرت جمعیت امت خویش، و ... اموری است که به روشنی دلالت بر مطلوب بودن تلاش برای داشتن فرزندان خوب دارد.
❖ فرزندآوری به نیت تولید و تکثیــرِ:
❖ عبادت کنندگان و بندگان خداوند: «وَمَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالْإِنْسَ إِلَّا لِیَعْبُدُونِ»﴿ذاریات/۵۶﴾ و جن و انس را نیافریدم جز براى آنکه مرا بپرستند
❖ معتقدان به توحید و باورهای راستین اسلام ناب: «قُولُوا آمَنَّا بِاللَّهِ وَمَا أُنْزِلَ إِلَیْنَا وَمَا أُنْزِلَ إِلَى إِبْرَاهِیمَ وَإِسْمَاعِیلَ وَإِسْحَاقَ وَیَعْقُوبَ وَالْأَسْبَاطِ وَمَا أُوتِیَ مُوسَى وَعِیسَى وَمَا أُوتِیَ النَّبِیُّونَ مِنْ رَبِّهِمْ لَا نُفَرِّقُ بَیْنَ أَحَدٍ مِنْهُمْ وَنَحْنُ لَهُ مُسْلِمُونَ»﴿بقره/۱۳۶﴾ بگویید ما به خدا و به آنچه بر ما نازل شده و به آنچه بر ابراهیم و اسماعیل و اسحاق و یعقوب و اسباط نازل آمده و به آنچه به موسى و عیسى داده شده و به آنچه به همه پیامبران از سوى پروردگارشان داده شده ایمان آورده ایم میان هیچ یک از ایشان فرق نمى گذاریم و در برابر او تسلیم هستیم؛ «الْیَوْمَ أَکْمَلْتُ لَکُمْ دِینَکُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَیْکُمْ نِعْمَتِی وَرَضِیتُ لَکُمُ الْإِسْلَامَ دِینًا»(مائده/3) امروز [روز غدیر] دین شما را برایتان کامل و نعمت خود را بر شما تمام گردانیدم و اسلام را براى شما به عنوان آیین همیشگی برگزیدم.
❖ عمل کنندگان به نیکی و شایستگی: «إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ أُولَئِکَ هُمْ خَیْرُ الْبَرِیَّةِ»﴿بینه/۷﴾ کسانى که ایمان آورده و کارهاى شایسته کرده اند آنانند که بهترین آفریدگانند
❖ تسبیح گویان خداوند: «یُسَبِّحُ لِلَّهِ مَا فِی السَّمَاوَاتِ وَمَا فِی الْأَرْضِ لَهُ الْمُلْکُ وَلَهُ الْحَمْدُ وَهُوَ عَلَى کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ»﴿تغابن/۱﴾ هر چه در آسمانها و هر چه در زمین است خدا را تسبیح مى گویند او از آن اوست فرمانروایى و او را سزاست سپاس که او بر هر چیزى تواناست. در صحیفه عبدالله بن سنان آمده است که امام صادق(ع) به نقل از پیامبر(ص) فرمودند: حضرت یوسف(ع) هنگام ملاقات با برادرش از او پرسید: برادر، چگونه توانستی پس از من با زنان ازدواج کنی؟ پاسخ داد: پدرم به من فرمان داد که اگر می‌توانی بچه هایی داشته باشی که زمین را از تسبیح خداوند، سنگین نمایند، اقدام به نکاح و فرزندآوری کن.
❖ عاشقان پروردگار و دوستداران دوستان او: «وَالَّذِینَ آمَنُوا أَشَدُّ حُبًّا لِلَّهِ»(بقره/165) اهل ایمانِ عملی، عاشقان خداوند هستند؛ «رُحَمَاءُ بَیْنَهُمْ»(فتح/29) دوستان مهربان و سهل‌گیر در بین پیروان محمد(ص) و آل محمد(ص)
❖ لعن کنندگان ملعونان و دشمنی کنندگان با دشمنان خدا و دوستانش: «إِنَّ الَّذِینَ یُؤْذُونَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ لَعَنَهُمُ اللَّهُ فِی الدُّنْیَا وَالْآخِرَةِ وَأَعَدَّ لَهُمْ عَذَابًا مُّهِینًا»﴿احزاب/۵۷﴾ بىگمان کسانى که خدا و پیامبر او را آزار مىرسانند خدا آنان را در دنیا و آخرت لعنت کرده و برایشان عذابى خفتآور آماده ساخته است؛ «أَشِدَّاءُ عَلَى الْکُفَّارِ»(فتح/29) دشمنِ سختگیر بر کافران؛ «لَا تَجِدُ قَوْمًا یُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالْیَوْمِ الْآخِرِ یُوَادُّونَ مَنْ حَادَّ اللَّهَ وَرَسُولَهُ وَلَوْ کَانُوا آبَاءَهُمْ أَوْ أَبْنَاءَهُمْ أَوْ إِخْوَانَهُمْ أَوْ عَشِیرَتَهُمْ أُولَئِکَ کَتَبَ فِی قُلُوبِهِمُ الْإِیمَانَ وَأَیَّدَهُمْ بِرُوحٍ مِنْهُ وَیُدْخِلُهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِی مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِینَ فِیهَا رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُمْ وَرَضُوا عَنْهُ أُولَئِکَ حِزْبُ اللَّهِ أَلَا إِنَّ حِزْبَ اللَّهِ هُمُ الْمُفْلِحُونَ»﴿مجادله/۲۲﴾ قومى را نیابى که به خدا و روز بازپسین ایمان داشته باشند و کسانى را که با خدا و رسولش مخالفت کرده و بر خلاف اوامر آنان رفتار می نمایند هر چند پدرانشان یا پسرانشان یا برادرانشان یا عشیره آنان باشند دوست بدارند، در دل اینهاست که خدا ایمان را نوشته و آنها را با روحى از جانب خود تایید کرده است و آنان را به بهشتهایى که از زیر درختان آن جویهایى روان است در مى آورد همیشه در آنجا ماندگارند خدا از ایشان خشنود و آنها از او خشنودند اینانند حزب خدا آرى حزب خداست که رستگارانند
❖ صالحان و خوبان: «رَبِّ هَبْ لِی مِنَ الصَّالِحِینَ»﴿صافات/۱۰۰﴾ پروردگارا فرزندى صالح به من عطا کن.
❖ پاکان و پاک طینتان و پاکیزه عملان: «رَبِّ هَبْ لی مِنْ لَدُنْک ذُرِّیةً طیبَةً»(آل عمران/38) پروردگارا از جانب خود فرزندى پاک و پسندیده به من عطا کن
❖ شایستگان: «وَأَصْلِحْ لِی فِی ذُرِّیَّتِی»(احقاف/15) فرزندانم را برایم شایسته گردان
❖ مبارکانی خوش‌قَدَم، خوشبخت، خوش روزی، خوش خلق، خوش رفتار و خوش گفتار و خوش عاقبت: «وَجَعَلَنِی مُبَارَکًا أَیْنَ مَا کُنْتُ وَأَوْصَانِی بِالصَّلَاةِ وَالزَّکَاةِ مَا دُمْتُ حَیًّا؛ وَبَرًّا بِوَالِدَتِی وَلَمْ یَجْعَلْنِی جَبَّارًا شَقِیًّا»﴿مریم/۳۱و32﴾ و هر جا که باشم و بروم مرا مبارک و با برکت ساخته و تا زنده ام به نماز و زکات سفارش کرده است و مرا نسبت به والدینم نیکوکار کرده، و مرا انسانی زورگو و بیرحم و ظالم و بدبخت قرار نداده است
❖ عالمان به علوم نافع و خداپسندانه دنیا و آخرت: «وَقُلْ رَبِّ زِدْنِی عِلْمًا»﴿طه/۱۱۴﴾ خداوندا بر علمم بیافزا و مرا برای دریافت و فهم علوم، وسعت ببخش
❖ برپادارندگان نماز و دین خدا: «رَبِّ اجْعَلْنِی مُقِیمَ الصَّلَاةِ وَمِنْ ذُرِّیَّتِی رَبَّنَا وَتَقَبَّلْ دُعَاءِ»﴿ابراهیم/۴۰﴾ پروردگارا مرا برپادارنده نماز قرار ده و از فرزندان من نیز پروردگارا و دعاى مرا بپذیر
❖ یاری دهندگان خدا و قرآن و امام عصر(عج): «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا کُونُوا أَنْصَارَ اللَّهِ»(صف/14) اى کسانى که ایمان آورده اید انصار خدا باشید و او و آنچه مورد تایید و نظر اوست را یاری رسانید
❖ سالکان راه انبیا و وارثان رضایتمندی اولیای الهی: «رَبِّ لَا تَذَرْنِی فَرْدًا وَأَنْتَ خَیْرُ الْوَارِثِینَ»(انبیاء، آیه ۸۹)؛ «یَرِثُنِی وَیَرِثُ مِنْ آلِ یَعْقُوبَ وَاجْعَلْهُ رَبِّ رَضِیًّا»﴿مریم/۶﴾ که از من ارث برد و از خاندان یعقوب نیز ارث برد و او را اى پروردگار من پسندیده گردان
❖ راهبران خیر و دوری کنندگان از ظلم و بیراهه: «إِنِّی جَاعِلُکَ لِلنَّاسِ إِمَامًا قَالَ وَمِنْ ذُرِّیَّتِی قَالَ لَا یَنَالُ عَهْدِی الظَّالِمِینَ»﴿بقره/۱۲۴﴾ من تو را پیشواى مردم قرار دادم، ابراهیم پرسید از دودمانم چطور؟ فرمود پیمان من به ستمکاران نمى رسد
❖ امرکنندگان به هدایت و عمل کنندگان به عبودیت خداوند: وَجَعَلْنَاهُمْ أَئِمَّةً یَهْدُونَ بِأَمْرِنَا(انبیاء/73) و آنان را پیشوایانى قرار دادیم که به فرمان ما هدایت میکردند
❖ وارثان بهشت: «وَاجْعَلْنِی مِنْ وَرَثَةِ جَنَّةِ النَّعِیمِ»﴿شعرا/۸۵﴾ و مرا از وارثان بهشت پر نعمت گردان
❖ بهره مندان از خیر کثیر دنیا و آخرت: «إِنَّا أَعْطَیْنَاکَ الْکَوْثَرَ»﴿کوثر/۱﴾ ما تو را خیر کثیر دادیم
❖ واسطه های مباهات پیامبر(ص): امام صادق(ع) از قول رسول خدا(ص) می فرمایند: «اکثروا الولد، أکاثر بکم الأمم غداً» فرزندان خود را زیاد کنید تا فردا به واسطه کثرت شما بر دیگر امم افتخار نمایم. (کافی، ج٢، ص٣)
❖ انسانهای مبارک و پر برکت و بی بهرگان برای شیطان: «اللَّهُمَّ بِأَمَانَتِکَ أَخَذْتُهَا وَ بِکَلِمَاتِکَ اسْتَحْلَلْتُ فَرْجَهَا فَإِنْ قَضَیْتَ لِی مِنْهَا وَلَداً فَاجْعَلْهُ مُبَارَکاً سَوِیّاً وَ لَا تَجْعَلْ لِلشَّیْطَانِ فِیهِ شِرْکاً وَ لَا نَصِیباً» خدایا من زن را به امانت از تو گرفتم و با امر و خواست و روش تو او را حلال کردم، اگر از این زن فرزندى براى من مقرر فرمودى او را مبارک و پربرکت و کامل قرار ده و براى شیطان در او بهره اى قرار مده.(مفاتیح الجنان، دعای زفاف)
❖ برائت کنندگان و منزهان از ابلیس و ابلیسیان: «وَاسْتَفْزِزْ مَنِ اسْتَطَعْتَ مِنْهُمْ بِصَوْتِکَ وَأَجْلِبْ عَلَیْهِمْ بِخَیْلِکَ وَرَجِلِکَ وَشَارِکْهُمْ فِی الْأَمْوَالِ وَالْأَوْلَادِ وَعِدْهُمْۚ وَمَا یَعِدُهُمُ الشَّیْطَانُ إِلَّا غُرُورًا»(اسراء/64) برو ای ابلیس و هر که را توانستی با وسوسه هایت تحریک کن و به لغزش افکن، و با جمله لشکر سوار و پیاده‌ات بر آنها بتاز و در اموال و اولاد هم با ایشان شریک شو و به آنها وعده های دروغ و فریبنده بده، اما ای بندگان بدانید که وعده شیطان چیزی جز غرور و فریب نخواهد بود.
❖ دوری کنندگان از کفر و عصیان: «وَقَالَ نُوحٌ رَبِّ لَا تَذَرْ عَلَى الْأَرْضِ مِنَ الْکَافِرِینَ دَیَّارًا؛ إِنَّکَ إِنْ تَذَرْهُمْ یُضِلُّوا عِبَادَکَ وَلَا یَلِدُوا إِلَّا فَاجِرًا کَفَّارًا»﴿نوح/۲۶و27﴾ و نوح گفت پروردگارا هیچ کس از کافران را بر روى زمین مگذار؛ چرا که اگر تو آنان را باقى گذارى بندگانت را گمراه مى کنند و جز پلیدکار ناسپاس و عصیان کننده کافر نزایند.
◂◄ بازگشت به صفحه اصلی مطلب «حقوق فرزند»
